11 cách giúp con mở lòng chia sẻ cảm xúc mà không tạo áp lực

 Bạn đang loay hoay không biết làm sao để con chịu chia sẻ cảm xúc của mình? 11 gợi ý dưới đây sẽ giúp cha mẹ và người chăm sóc dễ dàng tạo sự tin tưởng và khơi gợi những cuộc trò chuyện ý nghĩa hơn.

Nhiều bậc phụ huynh luôn muốn biết điều gì thật sự đang diễn ra trong tâm trí của con. Bạn có thể tự hỏi: Hôm nay con làm gì ở trường, chơi với ai trong giờ ra chơi, và quan trọng nhất là con cảm thấy thế nào về mọi chuyện.

Có những bé rất thích kể lể từng chi tiết nhỏ, nhưng cũng có nhiều bé chỉ trả lời qua loa kiểu: “Không biết”, “Bình thường” hay “Không nhớ”. Quyết tâm tìm hiểu thêm, bạn có thể thử dò hỏi nhẹ nhàng, giả vờ thờ ơ, thậm chí kể câu chuyện của chính mình để tạo hứng thú… nhưng cuối cùng mọi thứ vẫn bế tắc.

Cảm giác lúc đó thật sự rất nản, và đôi khi khiến cha mẹ tự hỏi: “Mình đã làm sai ở đâu?”.

Tin vui là điều này không chỉ xảy ra với riêng bạn. Có những cách nhỏ để giúp con dễ dàng mở lòng hơn. Trước tiên, hãy hiểu những điều đang cản trở con, đâu là điều thật sự giúp ích và cách để duy trì kết nối. Đây là những điều quan trọng bạn nên biết để giúp con chia sẻ cảm xúc của mình.

Đọc thêm: Những mẹo giúp mẹ bận rộn tự chăm sóc bản thân

Vì sao trẻ khó nói về cảm xúc?

Thú thật, ngay cả người lớn đôi khi cũng thấy khó khăn khi phải gọi tên, hiểu và nói ra cảm xúc của mình. Vì thế, việc trẻ con gặp khó khăn là điều dễ hiểu. Tùy theo độ tuổi, tính cách và trải nghiệm, có bé thậm chí chưa có đủ từ vựng để diễn tả những gì diễn ra bên trong. Nhiều lúc các con vẫn còn đang “xử lý” cảm xúc nên thật sự không biết phải nói gì.

Vì vậy, nếu con bạn có vẻ như đang giấu kín mọi thứ, điều đó không có nghĩa là con không muốn nói. Có thể đơn giản là con cần thêm thời gian và sự hỗ trợ. Ngoài ra, cũng có thể vì một vài lý do dưới đây:

• Sợ phản ứng của bố mẹ: Trẻ con rất nhạy cảm. Chỉ cần cảm nhận được sự giận dữ, thất vọng hay lo lắng từ bố mẹ, chúng sẽ chọn im lặng cho an toàn.

• Những trải nghiệm bị gạt đi trong quá khứ: Những câu nói tưởng chừng vô hại như “Có gì đâu!” hay “Đừng khóc nữa” có thể khiến trẻ nghĩ rằng cảm xúc của mình là phiền phức hoặc không quan trọng.

• Tự bảo vệ mình – hoặc bảo vệ bố mẹ: Có bé im lặng vì không muốn nhắc lại chuyện khó chịu. Có bé lại sợ rằng nếu nói ra sẽ khiến bố mẹ buồn thêm.

• Chờ đến khi tự kiểm soát được cảm xúc: Với nhiều trẻ, bình tĩnh trước rồi mới nói chuyện. Khi chưa sẵn sàng, các bé sẽ không mở lời.

Những điều không nên nói hoặc làm khi muốn con chia sẻ cảm xúc

Khi con im lặng, từ chối chia sẻ, chắc chắn bạn sẽ thấy sốt ruột. Phản xạ tự nhiên là cố gắng hỏi dồn, tìm cách giải quyết giúp con, thậm chí hứa hẹn phần thưởng để con mở lời. Nhưng thực tế, những cách này có thể khiến tình hình tệ hơn. Dưới đây là những điều cha mẹ nên tránh:

1. Ép buộc con phải trả lời

Những câu như: “Nói cho mẹ nghe, con bị gì vậy?” hoặc “Sao không chịu nói với bố?” nghe có vẻ bình thường, nhưng lại tạo áp lực lớn. Cho dù xuất phát từ tình thương, sự vội vã ấy dễ bị con cảm nhận như một mệnh lệnh, khiến các bé càng thu mình lại.

2. Xem nhẹ cảm xúc của con

Hãy hạn chế những câu kiểu: “Có gì đâu mà nghiêm trọng” hay “Ổn thôi mà”. Dù ý tốt là muốn con bình tĩnh, nhưng thông điệp mà trẻ nhận được là cảm xúc của mình không quan trọng.

3. Vội vàng đưa ra giải pháp

Khi con đang buồn bực, điều các bé cần không phải là một danh sách “cách khắc phục”. Hãy để con nói hết, không ngắt lời, dù con mất nhiều thời gian để diễn đạt. Điều này giúp con cảm thấy được lắng nghe, thay vì chỉ thấy mình phải “nhanh chóng ổn lại”.

4. Đặt câu hỏi gây cảm giác tội lỗi

Tránh hỏi: “Con lại làm quá lên hả?” hay “Có phải con làm sai gì không?”. Cách đặt câu hỏi như vậy dễ khơi dậy cảm giác xấu hổ hoặc phòng thủ, và khiến trẻ khó mở lòng.

5. Phản ứng thái quá

Cho dù những gì con kể khiến bạn bất ngờ, lo lắng hay bực mình, hãy cố gắng giữ bình tĩnh. Nếu trẻ thấy cảm xúc của mình khiến bố mẹ hoảng hốt hoặc buồn bã, lần sau bé có xu hướng im lặng để “bảo vệ” bố mẹ.

11 cách giúp trẻ mở lòng chia sẻ cảm xúc

Để con thấy thoải mái khi tâm sự, điều quan trọng là tạo ra một môi trường trò chuyện tự nhiên và an toàn. Dưới đây là 11 chiến lược giúp nuôi dưỡng sự cởi mở về cảm xúc ở trẻ theo thời gian.

1. Ưu tiên sự kết nối

Trẻ sẽ dễ chia sẻ khi cảm thấy gắn bó và không bị soi xét. Hãy dành thời gian chơi cùng con, tạo những thói quen nhỏ như trò chuyện trước giờ ngủ, đi dạo cuối tuần, hoặc tận hưởng những khoảnh khắc vui vẻ hằng ngày.

2. Hỏi những câu mở

Tránh đặt câu hỏi chỉ cần trả lời “có”, “không” hay “bình thường”.
Hãy thử gợi mở bằng những câu như:
“Phần nào trong ngày hôm nay làm con thấy khó nhất?” hoặc “Có điều gì khiến con bất ngờ không?”.
Nếu con chỉ nhún vai, cũng đừng ép. Cứ thoải mái để khoảnh khắc đó trôi qua – bạn chỉ đang gieo hạt giống kết nối.

Gợi ý: Đừng vội hỏi “Hôm nay ở trường thế nào?” ngay khi con vừa lên xe. Hãy ngồi yên cạnh con một lúc, rồi nhẹ nhàng hỏi: “Có chuyện gì làm con cười vui hôm nay không?”

3. Thấu hiểu và công nhận cảm xúc của con, dù bạn chưa hiểu hết

Bạn không nhất thiết phải đồng ý với cảm xúc của con mới có thể thấu hiểu. Chỉ cần công nhận điều con đang trải qua là thật, đối với con.

Bạn có thể nói: “Mẹ thấy chuyện này làm con buồn lắm. Con có muốn nói thêm về nó không?”. Cách này giúp con tin tưởng rằng mình được lắng nghe, không cần phải giấu bớt để được bố mẹ chấp nhận.

4. Chú ý giọng nói và ngôn ngữ cơ thể của bạn

Cách bạn phản ứng ảnh hưởng trực tiếp đến việc con có cảm thấy an toàn để chia sẻ hay không. Nếu bạn căng thẳng, mất tập trung hoặc thể hiện sự không hài lòng, trẻ sẽ dễ thu mình lại.

Hãy thử thư giãn tư thế, nhìn con bằng ánh mắt dịu dàng và giữ giọng nói ấm áp. Điều này giúp trẻ cảm thấy yên tâm hơn để bày tỏ.

5. Tránh biến cuộc trò chuyện thành buổi “giảng đạo”

Khi trẻ nhận thấy bố mẹ sắp “lên lớp”, các bé sẽ dừng chia sẻ ngay. Hãy kiềm chế mong muốn sửa sai hay dạy dỗ và chỉ đơn giản là lắng nghe.

Nếu bạn cảm thấy cần đưa ra lời khuyên, hãy bắt đầu bằng cách hỏi:
“Con có muốn nghe ý kiến của mẹ không, hay chỉ cần mẹ lắng nghe thôi?”

6. Tận dụng những khoảnh khắc “ngồi cạnh nhau” để dễ mở lòng

Nhiều trẻ không thoải mái với việc phải đối diện trực tiếp khi nói chuyện. Các bé thường dễ mở lòng hơn khi ở trong những tình huống không cần nhìn thẳng vào mắt nhau.

Hãy trò chuyện với con khi đang cùng đi bộ, lái xe hay làm một hoạt động nào đó như xếp hình, vẽ tranh.

7. Chia sẻ cảm xúc của chính bạn

Việc bố mẹ làm gương trong cách gọi tên và bộc lộ cảm xúc giúp trẻ học được rằng điều đó là bình thường và an toàn.

Ví dụ, nếu bạn thấy lo lắng về một buổi họp, hãy nói ra điều đó. Con sẽ thấy rằng cảm xúc có thể được nói thành lời, và các bé cũng sẽ tập làm như vậy.

8. Dùng sách, phim ảnh hoặc câu chuyện làm cầu nối

Đôi khi, nhân vật trong truyện hay bộ phim lại nói thay được điều mà con khó bày tỏ. Hãy tận dụng những khoảnh khắc này để mở ra một cánh cửa trò chuyện.

Bạn có thể nhẹ nhàng nói:
“Đoạn đó chắc nhân vật buồn lắm nhỉ. Con đã bao giờ cảm thấy như vậy chưa?”
Cách này nhẹ nhàng, ít áp lực và dễ gợi mở.

9. Tôn trọng thời điểm của con

Nếu con nói “Con không muốn nói đâu”, hãy tôn trọng ranh giới đó. Sự kiên nhẫn giúp giữ cánh cửa trò chuyện luôn mở, trong khi ép buộc chỉ khiến nó đóng sập lại.

Thay vì nài nỉ, hãy nói:
“Không sao đâu. Khi nào con muốn chia sẻ thì mẹ luôn ở đây. Con không phải tự mình vượt qua chuyện này đâu.”

10. Khen ngợi sự dũng cảm của con

Khi con mở lời, dù nhiều hay ít, hãy công nhận nỗ lực đó.

Bạn có thể nói:
“Cảm ơn con đã kể với mẹ. Mẹ rất trân trọng vì con tin tưởng mẹ.”

Những câu nói này dần tạo nên cảm giác an toàn để trẻ chia sẻ nhiều hơn trong những lần sau.

11. Nhìn sâu hơn vào cảm xúc ẩn sau hành vi

Cáu kỉnh, thu mình hay bám lấy bố mẹ đều có thể là tín hiệu của những cảm xúc chưa được nói ra.

Đừng chỉ nhìn vào hành vi, hãy nhẹ nhàng quan tâm:
“Mẹ thấy con hơi khó chịu lúc nãy. Có chuyện gì làm con buồn không?”
Nếu con không trả lời, cũng không sao – điều quan trọng là con biết bạn luôn chú ý và quan tâm.

Kết luận bài viết:

Việc giúp trẻ mở lòng chia sẻ cảm xúc không phải là hành trình một chiều, mà là quá trình xây dựng lòng tin, sự kiên nhẫn và kết nối cảm xúc hằng ngày. Không cần ép buộc hay kỳ vọng con phải nói ra ngay lập tức — chỉ cần bạn kiên trì tạo không gian an toàn, lắng nghe bằng cả trái tim, và phản hồi bằng sự dịu dàng, con sẽ dần cảm thấy sẵn sàng để chia sẻ. Hãy nhớ rằng, mỗi lời nói bạn chọn, mỗi phản ứng bạn thể hiện đều đang xây dựng nên cây cầu kết nối giữa bạn và thế giới nội tâm của con.